Alle Eco-Schools werken wereldwijd volgens dezelfde aanpak: het Zevenstappenplan. Het Zevenstappenplan helpt het Eco-team concreet op weg. In de afbeelding zijn alle stappen weergegeven. Stap 2, 3 en 4 vormen een cyclus van meten, plannen en evalueren die het Eco-team jaarlijks doorloopt. Leerlingen brengen de situatie op school in kaart en voeren acties uit om het onderwijs, het gebouw en de community in en rond de school te verduurzamen. Gaandeweg worden steeds meer mensen betrokken. De Eco-code is de kers op de taart: hiermee laat het Eco-team op een creatieve manier zien waar zij voor staat.
Met behulp van de zeven stappen geef je als school invulling aan de vijf pijlers van Eco-Schools. Daarmee werk je als school toe naar het behalen van hét internationale keurmerk voor duurzame scholen: de Groene Vlag. De kroon op jullie werk! Voordat het zover is kom je ook nog in aanmerking voor twee certificaten. Het Bronzen certificaat ontvang je na het uitvoeren van stap 1 tot en met 4. Het Zilveren certificaat krijg je na het uitvoeren van stap 5.
Voor alle stappen geldt dat leerlingen centraal staan. Zij onderzoeken de school, bedenken acties en voeren deze uit. Samen met iedereen in en om de school.
Stap 0. Intentieverklaring
Voordat we beginnen met het stappenplan, vindt er een feestelijke aftrap plaatst door het tekenen van de intentieverklaring. De intentieverklaring kan met de handtekeningen van de directeur van de school en van de leerlingen uit het Eco-team worden ondertekend. Misschien tekenen jullie zelfs ouders en misschien de wethouder van de gemeente mee? Iedereen die de intentie heeft om samen met het Eco-team de Groene Vlag te behalen, kan meedoen! Scholen hangen de intentieverklaring op een centrale plek op en laten zo trots zien dat ze meedoen aan Eco-Schools en op weg zijn naar de Groene Vlag.
Stap 1. Eco-team vormen
De kern van Eco-Schools is dat leerlingen centraal staan. Zij vormen dan ook het hart van het Eco-team. Dit is een groep leerlingen die de school van binnenuit verduurzaamt. Samen geven zij invulling aan het motto van Eco-Schools: student-led change. Daarin worden ze ondersteund door volwassenen, zoals docenten en de conciërge. Ook anderen binnen én buiten de school kunnen betrokken worden. De samenstelling van het Eco-team zal, vanwege de doorstroom van leerlingen, elk jaar iets wijzigen.
Het Eco-team neemt het voortouw in de uitvoering van het Zevenstappenplan. Met deze aanpak geeft het Eco-team invulling aan het proces op school. Leerlingen werken hierbij aan de ontwikkeling van belangrijke 21ᵉ-eeuwse vaardigheden zoals communiceren, samenwerken, problemen oplossen en creatief denken. Leerlingen worden uitgenodigd om in actie te komen en ervaren welke bijdrage zij kunnen leveren aan een duurzame samenleving. Voor leerlingen is het Eco-team dé plek om hun eigen waarden, interesses en talenten te ontdekken.
Stap 2. Eco-scan uitvoeren
Eco-Schools richt zich op tien verschillende thema’s. Met de Eco-scan brengen de leerlingen uit het Eco-team voor alle thema’s in kaart hoe de school het doet op het gebied van duurzaamheid. Hieruit komt een overzicht met wat er goed gaat en wat er nog beter kan. Als Eco-team kiezen jullie – op basis van de nulmeting en de interesse van leerlingen – welke thema’s jullie als eerste oppakken. De gekozen thema’s bieden de basis voor het actieplan.
Stap 3. Actieplan maken
Na het in kaart brengen van de huidige situatie wordt duidelijk op welke thema’s er ruimte is voor verbetering. In deze stap kiest het Eco-team met welke thema’s ze de komende periode aan de slag wil gaan. De meeste scholen kiezen hierbij voor twee of drie thema’s. Kies thema’s die elkaar versterken – de thema’s zijn ontzettend met elkaar verweven! Daarna bedenkt het team haalbare doelstellingen en de acties die die doelen gaan realiseren. Deze acties kunnen gericht zijn op de verduurzaming van het onderwijs, van het gebouw en de omgeving of op het denken en doen van iedereen in en rond de school.
Stap 4. Monitoren en evalueren
Na het maken van een actieplan gaat het Eco-team aan de slag met de verschillende acties. Daarbij is het belangrijk om te blijven kijken of de acties ook echt helpen bij het halen van de doelstellingen. Door te monitoren en te evalueren worden de successen zichtbaar en wordt duidelijk waar het Eco-team de uitvoering een bij kan stellen. Voorbeelden van monitoren zijn het bijhouden van de meterstanden, het wegen van afval of het maken van voor- en na-foto’s. Het proces tot en met stap 4 neemt ongeveer één jaar in beslag en na deze stap komt de school in aanmerking voor het Bronzen certificaat.
Stap 5. Curriculum analyseren
Op een duurzame school hebben duurzaamheidsthema’s een vaste plek in het curriculum. Dat klinkt als veel werk, maar ongemerkt besteden scholen vaak al veel aandacht aan een of meerdere duurzaamheidsthema’s. Bij de uitvoering van stap 5 brengen jullie dit in kaart en gaan jullie met elkaar in gesprek over hoe jullie duurzaamheid een betere en vaste plek kunnen geven in de verschillende lessen. Tijdens deze stap zijn vooral de docenten aan zet. Daarbij is het wel belangrijk om de leerlingen van het Eco-team te blijven betrekken. Na uitvoering van deze stap komt de school in aanmerking voor het Zilveren certificaat.
Stap 6. Informeren en betrekken
In de zesde stap werken scholen aan het geven van bekendheid van hun deelname aan Eco-Schools, zowel binnen als buiten de school. Door het informeren en betrekken van bijvoorbeeld leerlingen, docenten, ouders en andere organisaties werken jullie aan bewustwording en aan profilering als duurzame school. Schrijf bijvoorbeeld (pers)berichten voor op de website of in de (school)krant over de activiteiten van het Eco-team, organiseer een leuk evenement in het teken van duurzaamheid of bedenk een wedstrijd onder alle leerlingen en docenten. De meeste scholen besteden hier overigens vanaf het begin al aandacht aan!
Stap 7. Eco-code ontwikkelen
De Eco-code is de ‘kers op de taart’. Na twee jaar duurzame activiteiten heeft een Eco-team een eigen identiteit en stijl ontwikkeld. Met een Eco-code geeft iedere Eco-School op een creatieve en herkenbare manier haar duurzaamheidsstandpunt weer. Hoe deze code eruit ziet, mag het Eco-team helemaal zelf bepalen. Denk bijvoorbeeld aan een slogan, poster, lied, filmpje, muurschildering of kunstwerk.
Hebben jullie alle zeven stappen uitgevoerd? Dan hebben jullie stap voor stap invulling gegeven aan de vijf pijlers van Eco-Schools en verdient jullie school de Groene Vlag!
Lees meer over het behalen van de Groene Vlag
Na de eerste Groene Vlag
Na stap 7 en het behalen van de Groene Vlag stopt het proces niet. Sterker nog: voor sommige scholen begint het dan pas écht! Op de ene school lukt het heel snel om met een klein groepje enthousiastelingen een heleboel voor elkaar te krijgen. Op andere scholen gaat het minder gemakkelijk. Eco-Schools wil iedere school en ieder Eco-team op haar eigen ambitie en niveau ondersteunen, om zo met elkaar steeds verder te groeien. Om de Groene Vlag te behouden, blijft de school zich ontwikkelen en vindt er elke twee jaar een nieuwe audit plaats. De meeste scholen groeien daarbij gaandeweg door naar een volgend ambitieniveau.