Door: Hak van Nispen, Nationaal Coördinator Eco-Schools
Vandaag 15 september, is het de Internationale Dag van de Democratie. Ik las laatst in een artikel van ProfielActueel dat deze dag alle aandacht verdient in het onderwijs. Ik steun dat zeer. Met leiders als Donald Trump, Boris Johnson, of Erdogan is het belangrijk dat leerlingen hun eigen mening vormen.
Veel mensen zien democratie vooral als het stemrecht om gemeenteraden en parlement te kiezen. En dat is zeker een belangrijk element van de democratie. De macht ligt bij ons: ‘het volk’. Zelf denk ik dat democratie meer is. Ik denk dat het, het hele stelsel is van persvrijheid, vrijheid om een eigen mening te verkondigen en ook zelf dingen te doen. Je mag ook werken aan groen in je buurt of je kan zelf een energiecoöperatie op richten. Meestal is daarvoor geen toestemming van de overheid nodig
Ik zie dat we een steeds meer betrokken en actieve samenleving worden. Voor natuur, milieu en duurzaamheid hebben we juist alle actieve mensen nodig om te zorgen dat we een beetje verantwoord met onze leefomgeving omgaan. Het zijn niet langer alleen de gemeenten, het waterschap en Staatsbosbeheer. We hebben ook sportverenigingen, energiecoöperaties, bedrijven en alle bewoners nodig om samen een duurzame woon-, werk-, leer- en leefomgeving te creëren.
In onze leeromgeving -het onderwijs- ontstaat steeds meer ruimte voor vakoverstijgend onderwijs, waarin leerlingen samen op onderzoekende wijze leren wat er anders kan en wat zij er zelf aan kunnen doen. Dit ligt niet vast, je kan als leerling aan de slag met een groene buurt die rekening houdt met klimaatverandering, maar je kan ook aan de slag met het tegengaan van eenzaamheid in de buurt. Het onderwijs wordt zo steeds meer ‘levensecht’.
Vanuit het vakoverstijgend leren zie je dat opinion leaders opstaan. Mensen als Greta Thunberg in Zweden of Boyan Slat in eigen land vinden dat we niet langer op onze handen kunnen blijven zitten. Zij vinden dat we niet mogen wachten op overheden, dat duurt te lang. Hun stelling is: ’We’ve got it from here’. Zij staan op om bijvoorbeeld plasticsoep tegen te gaan of zij kiezen ervoor om zonder fossiele brandstof te reizen. Minder bekende leerlingen kiezen ervoor vegetarisch te eten of stimuleren hun ouders zonnepanelen aan te schaffen. Ik word hier blij van. Deze jongeren laten zien dat het anders kan en zijn bereid dat ook te doen. Zij zijn een inspiratiebron voor veel andere jongeren.
Juist de jongeren die opstaan voor natuur, milieu en duurzaamheid laten zien dat de maatschappij van bewoners is. Zij voelen de verantwoordelijkheid om het anders te doen en doen dat vervolgens ook. Zij laten zien dat kleine stappen grote gevolgen hebben. Dat is de kern van onze democratie. Graag haal ik twee beroemdheden aan die het anders deden: Mahatma Gandhi: “Het verschil tussen wat we doen en wat we kunnen doen zou voldoende zijn om het grootste deel van de problemen van de wereld op te lossen.” En Nelson Mandela: “Educatie is het krachtigste wapen dat we kunnen gebruiken om de wereld te veranderen.”