.jpg)
Extern nieuws | Bron: www.nudge.nl
Deze blog is geschreven door Manu Busschots van Klimaatgesprekken. Meer lezen? Kijk op www.klimaatgesprekken.nl/blog/
Klimaatverandering kan een lastig gespreksonderwerp zijn. Maar laat je niet ontmoedigen, met deze tips wordt het een stuk gemakkelijker om het onderwerp aan te snijden!
Klimaatverandering: een lastig gespreksonderwerp
Voor jou is het duidelijk: we moeten snel actie ondernemen tegen klimaatverandering. Maar dat is helaas nog niet voor iedereen zo. En erover praten kan lastig zijn. Mensen kunnen verschillende meningen hebben en stellen niet snel hun ‘gelijk’ bij. Bovendien kan het onderwerp beladen zijn met boosheid, machteloosheid, schuldgevoelens en andere heftige emoties. Alleen al het gesprek erover openen kun je daarom zien als een daad van moed en kwetsbaarheid.
Het is niet gek als je denkt: “Pff, zoveel moeite om een normaal gesprek over dit onderwerp te kunnen voeren, waar wetenschappelijk gezien toch eigenlijk geen discussie over is?” En: “Kan ik het niet gewoon van de daken schreeuwen?”. Maar als dat genoeg was geweest, waren we al verder geweest. Onderstaande tips helpen je daarom op weg om een goed klimaatgesprek te voeren. Ze zijn in zekere zin eenvoudig, maar let wel: in praktijk niet altijd makkelijk.
1) Blijf in balans.
Deze eerste tip kun je zien als een soort fundament onder de andere tips. Je bent als je goed in je vel zit niet alleen een betere communicator, maar ook een meer aansprekend voorbeeld voor anderen. Wanneer je namelijk rondloopt met boosheid, angst, machteloosheid of een spartaanse levensstijl, dan open je hiermee al onbewust een klimaatgesprek. De boodschap die je dan overbrengt is: ‘als jij je net zo gaat verdiepen in klimaatverandering als ik, dan word jij ook boos, bang en machteloos en krijg je een oncomfortabel leven.’ De meeste mensen haken dan af, in plaat van nieuwsgierig te worden.
2) Creëer een situatie waarin mensen openstaan om ongemakkelijke, uitdagende informatie te horen.
Als mensen nog niet veel weten van klimaatverandering, of nog niet zo bezig zijn met een verandering in hun dagelijkse leven, dan zal het klimaatgesprek onvermijdelijk over verandering gaan. Dat is op zich al lastig, en in het geval van klimaatverandering ook deels slecht nieuws. Ondanks de voordelen van verandering, kan het ook voelen alsof je iets moet inleveren. Je kunt uitleggen dat isolatie van woningen een comfortabeler huis oplevert, maar het aanpassen kan ook als veel werk klinken.
Feiten hebben alleen effect als mensen ze willen horen. Een goed gesprek vindt makkelijker plaats als jij:
- kalm bent (dus niet vlak na het zien van een verontrustende film of artikel);
- niet wanhopig een doel of wens voor het gesprek hebt (mensen willen wel veranderen, maar niet veranderd worden);
- zeker en positief van jezelf bent;
- interesse hebt in de ander;
- je goed openstelt en je verbindt met de ervaringen en gevoelens van de ander;
- meer luistert, dan dat je spreekt;
Dit laatste punt kan gek klinken: moet je meer luisteren dan spreken, terwijl je juist over klimaatverandering gaat spreken? Ja! En in de volgende tip kom je te weten waarom.
3) Begin bij een punt dat er voor de ander toe doet. Heb het alleen indirect, of daarna over klimaatverandering.
Stel: je ergert je dat iemand veel vliegreizen maakt, omdat dit een grote klimaatimpact heeft. Hoe reageer je hierop? Als je begint met “Vliegen is slecht.”, dan is de kans groot dat je in een discussie belandt (verdediging van de ander) of genegeerd wordt (ook verdediging van de ander). Het is makkelijker om te beginnen over de redenen van de vliegreisjes: waarom zijn deze belangrijk voor je? Of wat maakt vliegen zo fijn? Voor de antwoorden toon je begrip. Op deze manier begint het gesprek niet met verdediging, maar met verbinding. Als jij hen begrijpt, hebben zij misschien ook wel begrip voor jou!
Vervolgens kan je iets noemen over klimaatverandering. Die informatie hoeft dan niet aangevallen of genegeerd te worden (verdediging), omdat je het niet meer brengt als een aanval. En als je dan ook nog een makkelijke alternatieve actie kan noemen (handelingsperspectief), vergroot je nog meer de kans dat iemand open gaat staan voor andere keuzes.
Bijvoorbeeld: “Ik zag laatst een filmpje waarin twee mensen uit Londen een wedstrijd hielden om het eerste op skivakantie in de Alpen te zijn. Eén ging met het vliegtuig en de ander met de trein. Het was een close finish, en die met de trein reisde ontzettend ontspannen. Dus ik begrijp dat je veel vliegt om tijd te besparen, maar een trein hoeft niet eens zoveel langzamer te zijn. Het scheelt bovendien echt een hoop voor het klimaat.”
4) Ben empathisch.
Hoe meer mensen zich begrepen en gerespecteerd voelen, hoe meer ze open staan voor reflectie – ook op hun eigen gedrag en gedachten. Én hoe waarschijnlijker het is dat ze hun mening of gedrag zullen bijstellen. Empathisch zijn is begrip tonen, meeleven en naar méér dan de feiten luisteren.
Hoor je welke boodschap in hun reactie zit op gevoelsniveau of relatieniveau? Misschien zeggen mensen wel: “Nou, met klimaatverandering kan ik me niet gaan bezig houden hoor.” Maar bedoelen ze: ‘Dat vind ik maar vermoeiend en deprimerend.’ of: ‘Jij gaat mij niet vertellen wat ik wel of niet belangrijk moet vinden in mijn leven.’ Als je die achterliggende boodschappen hoort, dan kan je daar goed op reageren en verandering makkelijker maken voor de ander.
5) Geef vertrouwen, aanmoediging, geloof in de kracht van de ander en beloon.
Stel je voor: je spreekt over klimaatverandering en je krijgt van iemand dit als reactie: “Ja, daarom scheid ik ook al jaren netjes mijn afval.” Wat zou jij daar vervolgens op terugzeggen?
a) “Dat helpt niet zoveel tegen klimaatverandering, je kan veel beter minder autorijden.”
b) “Dat is een mooie eerste stap, wat kan je nog meer doen?”
c) “Geweldig, hoe heb je dat voor elkaar gekregen? Het zal best wel even uitzoeken geweest zijn?” Of: “Hoe heb je gezin daarin meegekregen?”
Bij elk van deze antwoorden is er een onderliggende boodschap. Deze zijn als volgt:
a) ‘Je doet niet genoeg. Jij bent verkeerd bezig, en ik weet het beter.’ Vervolgens loopt het gesprek dood.
b) ‘Je doet niet genoeg.’ En het gesprek loopt dood, als de ander niet méér wil doen of niet weet hoe.
c) ‘Je bent goed bezig! Wil je hierover reflecteren en vertellen?’
Je begrijpt wel, je kan het beste voor antwoord c gaan. Het gesprek gaat verder en iemand vertelt daarmee ook aan zichzelf een verhaal dat moed en vertrouwen kan geven om meer te gaan doen in de toekomst. Het is een positief gesprek en de ander vindt het leuk om er met je over te praten.
6) Draag je zware emoties zelf, maar niet per se alleen.
Bij klimaatverandering kan het snel gebeuren dat we ons boos of bang voelen. Als je, soms onbedoeld, de boodschap brengt dat mensen jou moeten helpen met je gevoel, of zelfs ‘schuldig’ zijn aan de ontwrichting van de leefomgeving en de angst die je daarover voelt, dan zullen mensen daar ook op reageren. Dat doen ze meestal, door:
- Je te troosten: “Het valt wel mee joh, de regering of de techniek zal het wel oplossen.” Of: “Het klimaat verandert wel vaker” En zo zijn er meer mogelijkheden.
- Terug te slaan of in de verdediging te schieten. “Ja, maar ik denk echt niet dat mijn ene biefstuk zoveel verschil zal maken hoor.” Of: “Vorig jaar reed jij volgens mij nog heen en weer naar Frankrijk, dus dat was ook niet zo goed voor het klimaat, toch?”
Dit bevordert het voeren van een goed gesprek over het klimaat meestal niet. Maar je wilt natuurlijk ook steun als je het moeilijk hebt. Tip 2 kan goed helpen. Daarnaast kun je aangeven wat je van de ander verwacht en wat je zelf al doet. Mensen reageren vaak troostend of verdedigend omdat ze denken dat ze iets ‘moeten doen’ voor of van je, maar je zou kunnen zeggen: “Ik ben hier al zo vaak mee bezig, en sommige dagen zakt me de moed gewoon even in de schoenen. Dat trekt wel weer bij, maar voor nu vind ik het wel fijn als je even naar mij luistert. Dat ik mijn verhaal kwijt kan en dat je begrijpt hoe het voor mij is.”
7) Vertrouw op het proces, plant zaadjes en ga niet trekken aan gras.
Mensen veranderen zelden tot nooit in één gesprek. Bovendien vinden mensen het prettiger om te denken dat ze zelf tot een nieuw inzicht zijn gekomen, dan dat ze door iemand van mening zijn veranderd. Vertrouw erop dat de zaadjes die je plant in een goede sfeer, zonder andere conclusies of concrete acties, samen leiden tot een proces van verandering. Sociale normen verschuiven, doordat we steeds meer mensen zien in onze omgeving (waarmee we ons verbonden voelen) die met iets bezig zijn. Het klimaatgesprek voeren, zonder dat dit tegenreacties oproept, is een kunst en het oogsten gebeurt meestal op andere momenten.
En verder...
Er zijn nog veel meer tips te benoemen, maar bovenstaande tips helpen je al goed op weg. Bovendien baart oefening kunst. Als je meer wilt leren over het voeren van een klimaatgesprek, wees dan welkom bij een klimaatgesprekkengroep! Eén van de zes workshops gaat hierover en je krijgt een uitgebreid tekst- en werkboek.