Eco-Schools is een wereldwijd programma. De uitgangspunten staan vast en zijn over de hele wereld hetzelfde. Per land zijn er wel grote verschillen in de uitvoering van het programma. Eco-Schools in Nederland nam het initiatief tot een grondige vernieuwing. Waarom? Anna legt het uit! Eco-Schools is een wereldwijd programma. De uitgangspunten staan vast en zijn over de hele wereld hetzelfde. Per land zijn er wel grote verschillen in de uitvoering van het programma. Eco-Schools in Nederland nam het initiatief tot een grondige vernieuwing. Waarom? Anna legt het uit!
Waarom vonden jullie dat Eco-Schools vernieuwd moest worden?
Ik ben nu zes jaar betrokken bij Eco-Schools. In die tijd is er ontzettend veel veranderd! Bijvoorbeeld De Sustainable Development Goals (SDGs) die in 2015 werden vastgesteld. In Nederland had nog bijna niemand ervan gehoord. Dat is nu wel anders! Je merkt dat de afgelopen jaren vooral de betrokkenheid van jongeren enorm is gegroeid. Dit is te zien aan de wereldwijde klimaatmarsen en spijbelacties voor het klimaat. Dat is natuurlijk heel belangrijk voor Eco-Schools, een programma dat immers gebaseerd is op het motto student-led change. De tijdsgeest is veranderd, er is sprake van een groeiende beweging in de samenleving. Dat vroeg om een vernieuwing.
Wat hebben jullie geleerd van de afgelopen jaren?
De afgelopen tijd is het gedachtegoed van de Whole School Approach (WSA) voor duurzame ontwikkeling in Nederland bekender geworden. De WSA is een raamwerk dat scholen ondersteunt om onderwijs voor een duurzame toekomst vorm te geven, in samenspraak met alle stakeholders in en rond de school. We hebben geleerd dat Eco-Schools een belangrijke aanjager van een Whole School Approach is. Eco-teams vragen bijvoorbeeld om zonnepanelen, rekenen de business case uit en zoeken naar geschikte aanbieders. Of leerlingen organiseren, samen met hun docenten, een projectweek over duurzaamheid waar alle klassen aan meedoen.
Toch hebben we ook gezien dat de cirkel van invloed van Eco-teams ook beperkt is. Zij kunnen dat contract met de zonnepanelenleverancier of afvalinzamelaar niet zelf afsluiten en ze gaan uiteindelijk niet over welke lesmethoden er in het onderwijs gebruikt worden. Sommige Eco-teams lopen hier tegenaan en kunnen hierdoor niet vooruit, omdat bijvoorbeeld hun schoolleider of facilitair beheerder niet erg meewerkt. Daar wilden we vanaf. Jongeren en ook de docenten waarmee wij samenwerken zijn zo gemotiveerd om aan de slag te gaan, dat we willen zorgen dat zij sowieso door kunnen, ook als anderen daar nog niet aan toe zijn.
Eco-Schools wil alle motivatie en actiebereidheid die er is, ondersteunen en een podium geven. Bij Eco-Schools staan daarom niet de visie en het beleid van de school centraal, maar het enthousiasme en de daadkracht van leerlingen en docenten.
Wat is de belangrijkste verandering in het programma?
De leerlingen staan nu écht centraal. Nieuw in het programma is het model van de filosofie van Eco-Schools. Daarin zie je direct dat leerlingen de kern vormen, in combinatie met het proces dat zij doorlopen. De verduurzaming van het onderwijs, het gebouw en de community in en rond de school zijn daarvan het resultaat. Het ondersteuningsaanbod en de audits worden op dit model aangepast.
Daarvoor hebben we verschillende ambitieniveaus geïntroduceerd. Op sommige scholen staat het Eco-team er redelijk alleen voor; logisch dat er dan geen volledig duurzaam gebouw of curriculum is! Die Eco-teams helpen we om kleine stapjes te zetten binnen hun mogelijkheden. Op andere scholen willen juist ontzettend veel mensen meewerken om samen duurzame stappen te zetten. Ook Eco-teams op die scholen begeleiden we op hun eigen niveau. De toolkit en de vernieuwde auditsystematiek die we in september in gebruik zullen nemen, zijn daarop gebaseerd.
Hoe zijn jullie tot deze plannen gekomen?
We voeren jaarlijks een evaluatie van het programma uit. Ook spreken we deelnemende scholen en begeleiders regelmatig. Daardoor hebben we een goed beeld gekregen van de wensen en behoeften van scholen. We hebben sommige ideeën aan deelnemende scholen voorgelegd in een enquête en voor andere onderdelen van het programma om input gevraagd. Met een verdiepende klankbordsessie met docenten en schoolleiders hebben we de resultaten van de enquête verder besproken en uitgewerkt. Over de koers van de vernieuwing waren ze ontzettend enthousiast. Ook kwam er nog rijke feedback naar voren die we hebben verwerkt toen we aan de slag gingen met een concreet plan van aanpak. En nu staan we hier!
Wat zijn de volgende stappen?
De vernieuwde basis ligt. In het nieuwe schooljaar nemen we het vernieuwde programma in gebruik. Tot die tijd werken we door aan de ontwikkeling van de toolkit en de ontwikkeling van de vernieuwde auditsystematiek . Ook gaan we met begeleiders en (potentiële) supporters in gesprek over wat zij voor bijdrage kunnen leveren aan de community van Eco-Schools. Tot slot werken we de plannen verder uit hoe we scholen kunnen faciliteren om samen te leren en kennis te delen. Alles met als doel: de lerende en vernieuwende beweging in het onderwijs ondersteunen en stimuleren!